Şirket Ortağı Olmadan Önce Uzman Desteği Alın, Risk Almayın!
Sermayemle ortak olmak istiyorum, ancak nelere dikkat etmem gerektiğini bilmiyorum diyorsanız, bu yazımız size konu hakkında bir fikir verebilir. Şirket ortaklığı demek, hem hak hem de sorumluluk üstlenmek demektir. Bu nedenle, ortaklık süreci dikkatli ve titiz bir şekilde takip edilmelidir.
1.Ticaret Şirketleri
Türkiye’de ticaret şirketleri şunlardan ibarettir:
- Anonim Şirket (A.Ş.): Sermaye şirketidir. Anonim şirketin pay sahipleri, sadece taahhüt ettikleri sermaye tutarı ile sorumludur.
- Limited Şirket (Ltd. Şti.): Bu da sermaye şirketidir. Limited şirket ortakları da, temelde sınırlı sorumludur. Ancak, şirketin ödenmeyen vergi, prim gibi kamu alacaklarına dair istisnalar saklıdır. Türkiye’de en çok tercih edilen ticaret şirketi türüdür.
- Paylı Komandit Şirket: Sermaye şirketidir. Anonim şirket hükümleri bu şirkete kıyasen uygulanır.
- Kollektif Şirket: Şahıs şirketidir. Ortaklar, şirket borçlarından şahsen ve müteselsilen sınırsız şekilde sorumludur.
- Komandit Şirket: Şahıs şirketidir. Komanditer ortak sınırlı sorumluluk, komandite ise sınırsız sorumluluk taşır.
2.Anonim ve Limited Şirketlerin Benzerlikleri ile Farklı Yanları
Türkiye’de en çok rağbet edilen şirket türü, anonim ve limited şirketlerdir. Dolayısıyla, yazımızda anonim ve limited şirketlerin temel özelliklerine değinmek istedik. Genel bir bakış açısı oluşturmak amacıyla anonim ve limited şirketlerin öne çıkan temel benzerlikleri ve farklılıkları aşağıdaki dikkatinize sunuyoruz.
2.1. Asgari Kurucu ve Ortak Sayısı
Mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, anonim şirketlerin kurulabilmesi için en az beş kurucu veya pay sahibini gerektiriyordu. Limited şirketler ise en az iki ortakla kurulabiliyordu.
Yürürlükte olan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ise bu konuda herhangi bir asgari sayı getirmemiştir. Bu nedenle, anonim ve limited şirketler, tek bir kişi tarafından kurulabilir ve tek kişilik şirket olarak faaliyet gösterebilirler. Bu bağlamda, her iki şirket türü de benzer kurallara tabidir.
2.2. Azami Ortak Sayısı ve Halka Açılma
TTK, limited şirketlerin ortak sayısını elli kişi ile sınırlamıştır. Dolayısıyla bir limited şirketin ortak sayısı elliyi geçemez. Anonim şirketlerde ise ortak sayısına ilişkin herhangi bir üst sınır bulunmamaktadır. Bu çerçevede, anonim şirketler halka açılabilir ve payları borsa aracılığıyla satılabilir. Limited şirketlerin ise, ortak sayısı sınırlı olduğundan halka açılmaları mümkün değildir.
2.3. Sermaye Tutarları ve Sistemleri
TTK, anonim şirketler için hem esas hem de kayıtlı sermaye sistemini getirmiştir. Halka açık olmayan anonim şirketler, esas sermaye sistemini tercih edebilir. Veya Ticaret Bakanlığı’ndan izin alarak kayıtlı sermaye sistemine geçebilirler. Limited şirketler ise yalnızca esas sermaye sistemini benimseyebilirler. Limited şirketlerde kayıtlı sermaye sistemi olmaz.
Anonim şirketlerin esas sermayesi en az 250.000 Türk Lirası olmalıdır. Kayıtlı sistemdeki anonim şirketlerin başlangıç sermayesi ise 500.000 Türk Lirası’ndan az olmamalıdır. Limited şirketlerin esas sermayesi de en az 50.000 Türk Lirası olarak belirlenmiştir.
2.4. Sermaye Taahhütleri ve Ödeme Usulleri
Anonim şirketin kuruluşunda ve sermaye artırımında, sermayenin tamamının veya bir kısmının nakden taahhüt edilmesi mümkündür. Bu durumlarda, taahhüt edilen payların bedelinin %25’inin tescilden önce, geri kalan %75’inin ise şirketin tescilinden itibaren 24 ay içinde ödenmesi gerekmektedir.
Limited şirketlerin kuruluşunda ve sermaye artırımında ise, tescilden önce ödeme zorunluluğu yoktur. Taahhüt edilen nakdi sermayenin, şirketin kuruluşunun veya sermaye artırımının tescilinden itibaren, 24 ay içerisinde ödenmesi mümkündür.
2.5. Bakanlıktan İzin Alma
TTK, anonim şirketlerin kuruluş ve esas sözleşme değişikliklerinin genel olarak herhangi bir izin gerektirmediğini belirtir. Ancak, belirli faaliyet alanlarında anonim şirketlerin Ticaret Bakanlığı’ndan izin alması gerekmektedir. Örneğin, bankalar, finansal kiralama şirketleri ve sigorta şirketleri gibi bazı anonim şirket türlerinin kuruluşları ve esas sözleşme değişiklikleri Bakanlık iznine tabidir. Limited şirketlerin ise kuruluşları ve sözleşme değişiklikleri için Bakanlık izni gerekmemektedir.
2.6. Genel Kurul Toplantıları
Her iki şirket türünde de genel kurul toplantıları zorunludur. Tek ortaklı şirketlerde bile bu zorunluluk geçerlidir. Genel kurul, olağan ve olağanüstü olarak iki türde toplanabilir. Olağan genel kurul toplantısı her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılmalıdır. Olağanüstü genel kurullar ise gerek duyulması halinde herhangi bir zamanda yapılabilir. Limited şirketlerde, genel kurul toplantısı yapılmadan sirküler tipi karar alma imkanı bulunmaktadır. Ancak anonim şirketlerde sirküler tipi genel kurul kararı almak mümkün değildir.
2.7. Genel Kurulun Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönerge
Anonim şirketler, genel kurulun çalışma usul ve esaslarına ilişkin bir iç yönerge hazırlamak zorundadırlar. Bu yönerge, ticaret siciline tescil ettirilmeli ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan olunmalıdır. Bu da ilave maliyet demektir. Limited şirketler için ise böyle bir iç yönerge zorunluluğu bulunmamaktadır..
2.8. Bakanlık Temsilcisi Zorunluluğu
Bazı anonim şirketlerin genel kurul toplantılarında, özellikle sermaye artırımı ve esas sözleşme değişiklikleri gibi önemli konularda, Bakanlık temsilcisinin bulunması zorunludur. Ancak, limited şirketlerde böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.
2.9. Yönetim Organı ve Görev Süresi
Anonim şirketlerde yönetim organı genellikle yönetim kurulundan oluşur. TTK, yönetim kurulunun tek üyeli olmasına izin verilmiştir. Limited şirketlerde ise yönetim organı müdür veya müdürler kurulundan oluşur. Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeleri, en çok üç yıl için seçilebilir. Süreleri tamamlandıktan sonra tekrar seçilebilirler. Limited şirketlerde müdürlerin görev süresi ise herhangi bir süreyle sınırlı değildir. Limited şirket müdürleri, 5, 10 hatta 20 yıl gibi uzun sürelerle seçilebilirler.
Ayrıca, anonim şirketlerde ortakların yönetim kurulu üyesi olması zorunlu değildir. Ancak, limited şirketlerde en az bir ortağın şirketi yönetim ve temsil yetkisine sahip olması gerekmektedir.
2.10. Payların Değeri ve Senetler
Anonim şirketlerde payların itibari değeri en az bir kuruş olmalıdır. Paylar ve pay senetleri, hamiline yazılı veya nama yazılı olabilir. Limited şirketlerde ise esas sermaye paylarının itibari değeri en az 25 Türk Lirası’dır. Ayrıca, anonim şirketler hamiline yazılı pay senetleri çıkarmak zorundadır. Ancak, limited şirketler bu konuda seçimlik haklara sahiptir.
2.11. Pay Devrinin Vergilendirilmesi
Anonim şirketlerin hamiline yazılı pay senetleri teslim ve Merkezi Kayıt Kuruluşu bildirimi yoluyla devredilirken, nama yazılı pay senetleri ciro ile devredilebilir. Limited şirketlerde ise esas sermaye paylarının devri noter onayına tabidir ve genel kurul onayı gerekebilir. Pay devrinden elde edilen kazançların vergilendirilmesinde, anonim şirket payları için sağlanan vergisel avantajlar limited şirketler için geçerli değildir.
2.12. Şirket Ortaklığından Çıkma
Limited şirketlerde, ortaklar şirketten çıkma hakkına sahip olabilirler ve bu hak belirli şartlara bağlanabilir. Ancak, anonim şirketlerde şirket sözleşmesine hüküm koyarak ortaklıktan çıkma hakkı getirilmesine izin verilmemiştir.
2.13. Sözleşmeli Avukat Bulundurma
Anonim şirketler, esas sermaye miktarı 1.250.000 Türk Lirası ve üzerinde ise sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır. Limited şirketlerde ise böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.
2.14. Kamu Borçlarından Sorumluluk
Limited şirketlerde, şirketin ödenmeyen vergi, SGK primi gibi kamu borçlarından kanuni temsilciler yanında ortaklar da sorumludur. Anonim şirketlerde ise bu sorumluluk, yönetim kurulu üyelerine aittir.
2.15. Denetim Zorunluluğu
Her iki şirket türü de bağımsız denetim zorunluluğuna tabi olabilir. Ancak, bu yükümlülük, Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair Cumhurbaşkanı Kararı tarafından belirlenen kriterlere göre değişir. Limited şirketler, bağımsız denetim kapsamına girmediği sürece denetim zorunluluğundan muaftır.
2.16. Şirket Kuruluş Amacı
Anonim ve limited şirketler, kanunen yasak olmayan her türlü ekonomik amaç ve konu için kurulabilir. Ancak, sigortacılık gibi belirli faaliyetler için özel düzenlemeler geçerlidir.
Bu kısa inceleme, anonim ve limited şirketler arasındaki temel benzerlikleri ve farklılıkları genel hatlarıyla ortaya koymaktadır. Her iki şirket türü de çeşitli yönlerden birbirinden ayrılmakta, ancak bazı ortak kurallar da bulunmaktadır. Kararı verecek olan şirketin kurucuları ve yatırımcılardır.
3.Şirketin Finansal Durumu ve Yapısı
İşlemlere başlamadan önce, hedef şirketi detaylı bir şekilde araştırmak gereklidir:
- Finansal Durum: Şirketin finansal tablolarını inceleyin ve kapsamlı bir biçimde değerlendirin.
- Pazar Payı ve Rekabet Gücü: Şirketin faaliyet gösterdiği pazarın büyüklüğünü, rekabet ortamını ve sektördeki güncel trendleri öğrenin.
- Yönetim Şekli ve Organizasyon Yapısı: Şirketin yönetim kadrosunu, iş yapma biçimini ve operasyonel etkinliğini hakkında bilgi sahibi olun.
4.Ortaklık Görüşmeleri
Araştırmanızı tamamlayıp kararınızı netleştirdikten sonra, ortaklık görüşmelerine başlamalısınız. Bu görüşmelerde özen gösterilmesi gereken noktalar şunlardır:
- Ortaklık Teklifi: Şirkete teklifinizi iletin. Teklifinizde ne kadar hisse almayı planladığınızı, yatırım tutarınızı ve diğer beklentilerinizi açıkça belirtin.
- Müzakere Süreci: Şirketin mevcut hissedarları ve yöneticileriyle detaylı müzakereler yapın ve koşullarınızı açık açık tartışın. Müzakereler sonunda bir anlaşmaya varabilir veya şartlarda değişiklikler yapabilirsiniz.
5.Hukuki Süreç
Şirket yetkilileri ile mutabakata vardıktan sonra, çeşitli hukuki işlemler gerçekleştirmelisiniz. Örneğin; ortaklık koşullarını içeren bir sözleşme hazırlayıp imzalamanız gerekebilir. Sözleşmede, devre konu hisseler, yatırım tutarı, kâr paylaşımı, yönetim hakkı gibi konular bulunur. Bu süreçte uzman danışmanlık almanız önerilir. Ayrıca, şirket ortaklığınızı geçerli hale getirecek şekilde ticaret sicili kayıtlarının güncellenmesi gerekir.
6.Vergisel ve Finansal Yükümlülükler
Ortaklık, hak ve sorumluluk demektir. Bunun için, şirketin vergisel ve finansal yükümlülükleri hakkında bilgi sahibi olmanız da önemlidir. Bu konularda da uzman yardımı almanız tavsiye edilir.
Sermayemle ortak olmak istiyorum ve uzman desteği arıyorum diyorsanız, konu hakkında daha detaylı bilgi almak ve danışmanlık hizmetlerimizden yararlanmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Ticaret Hukuku ve özellikle Şirketler Hukuku alanında 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemizle hizmetinizdeyiz. Kurucumuz Dr. Soner Altaş’ın Ticaret Hukuku alanındaki eserlerine bu bağlantıdan erişebilir ve göz atabilirsiniz.
