Ticari İşlerde Temerrüt Faizi
TTK 1530 temerrüt faizi ile kastedilen aslında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1530’uncu maddesinin yedinci fıkrası ile düzenlenen ve ticari işlerde uygulanacak olan gecikme faizidir. Anılan madde hükmü aynen şu şekildedir :
“Bu madde hükümleri uyarınca alacaklıya yapılan geç ödemelere ilişkin temerrüt faiz oranının sözleşmede öngörülmediği veya ilgili hükümlerin geçersiz olduğu hâllerde uygulanacak faiz oranını ve alacağın tahsili masrafları için talep edilebilecek asgari giderim tutarını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası her yıl ocak ayında ilan eder. Faiz oranı, 4/12/1984 tarihli ve 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunda öngörülen ticari işlere uygulanacak gecikme faizi oranından en az yüzde sekiz fazla olmalıdır.”
Murabaha Nizamnamesi
Ülkemizde 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun yürürlüğe girene kadar, Osmanlı döneminden kalan Murabaha Nizamnamesi oldukça önemli bir rol üstlenmiştir. Adi işlerde bu Nizamname hükümleri, ticari işlemlerde ise mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun hükümleri geçerli olmuştur. Faiz konusu ayrıca Türk Borçlar Kanunu’nda da düzenlenmiştir.
Ticari İşlerde Faiz Oranı
Mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda ticari işlerde faiz oranının serbestçe belirlenebilmesi ilkesi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK)’nda da korunmuştur. Ayrıca ticari işletmeler arasında mal ve hizmet tedariki sözleşmelerinde temerrüde ve faizine ilişkin özel düzenlemelere yer verilmiştir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 8. maddesi uyarınca, ticari işlerde faiz oranı serbestçe belirlenebilir. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK)’nun 88. maddesi ise anapara faizine ve 120. maddesi gecikme faizine üst sınırlar getirmiştir. Öğretideki baskın görüş ve Yargıtay içtihatları, TBK ile getirilen bu sınırlamaların ticari işler bakımından geçerli olmadığı yönündedir.
Kanuni Faiz Oranı
Ticari işlerde taraflar anapara ve gecikme faiz oranını sözleşmeyle belirlemedikleri takdirde kanuni faiz oranı uygulanır. Ancak, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın kısa vadeli avanslar için uyguladığı faiz oranı, kanuni faiz oranından yüksekse, ticari işlerde gecikme faizi bu oran üzerinden talep edilebilir.
Ticari İşletmeler Arası Mal ve Hizmet Tedarikinde Faiz Oranı
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1530. maddesi ticari işletmeler arasında mal ve hizmet tedariki için yapılan işlemlerde temerrüt şartlarını ve uygulanacak gecikme faiz oranını özel olarak düzenlemiştir. Mal ve hizmet tedarikleri için yapılan geç ödemelerde, temerrüt faiz oranı sözleşmede belirtilmemişse veya ilgili hükümler geçersizse, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından her yıl ocak ayında ilan edilen asgari giderim tutarı üzerinden faiz oranı ve tahsil masrafları talep edilebilir. 1 Ocak 2024 itibarıyla uygulanan temerrüt faizi oranı %48,00 olarak belirlenmiştir, giderim tutarı ise 1.310,00 Türk Lirası’dir.
Faizin Serbestçe Belirlenebilmesi
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre anapara ve temerrüt faiz oranları ticari işletmeler arasında serbestçe belirlenebilir. Ancak, faiz oranlarını belirlerken ilgili mevzuatın zorunlu hükümlerine uyulması ve özellikle Medeni Kanunun 2. maddesi çerçevesinde faiz oranının belirlenmesi önem arz etmektedir.
Bu düzenlemeler, ticari ilişkilerde öngörülebilirlik ve adil rekabetin sağlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Ticari işletmeler arasında yapılan sözleşmelerde faiz oranlarının açık ve şeffaf bir şekilde belirlenmesi, taraflar arasındaki ilişkilerin sağlam temellere dayanmasını sağlar. Ayrıca, temerrüt durumlarında uygulanan faiz oranlarının belirli bir çerçevede kalması, ticari dengenin korunmasına yardımcı olur ve tarafların yasal çerçevede haklarını korumasına imkan tanır.
Sonuç olarak, Türk Ticaret Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu’nda belirtilen faiz düzenlemeleri, ticari işletmeler arasındaki ilişkilerde adil ve öngörülebilir bir ortamın oluşturulmasına yönelik olarak kurgulanmıştır. Bu düzenlemelerin amacı, ticari hayatın düzenlenmesi ve güvenilir bir iş ortamının sağlanmasıdır.
TTK 1530 temerrüt faizi hakkında daha detaylı bilgi ve uzman desteği için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Ticaret Hukuku ve Şirketler Hukuku alanında 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemizle hizmetinizdeyiz.
